شاید بخواهید بدانید که چه کسی برای اولین بار
در ایران تاکسی سواری را رواج داده و چگونه خودروهای فیات و فورد و بنز با رانندگان
اتوکشیده، مسئول حمل و نقل مسافران شدند.
همشهری سرنخ نوشت: در بین هزاران نفری که در کلانشهرها،
روزانه با استفاده از تاکسی ها جابجا می شوند، شاید تنها تعداد کمی بدانند که بنیانگذار
سیستم تاکسیرانی در ایران، یک خانم بوده است. تعجب نکنید، اشرف الملوک، ملقب به فخرالدوله،
نهمین دختر مظفرالدین شاه قاجار که با بهره گیری از ارثیه پدری و مدیریت خود، به یکی
از ثروتمندترین زنان ایران تبدیل شد، اولین کسی بود که در ایران به فکر این افتاد که
تاکسی و فرهنگ استفاده از تاکسی را در میان مردم ایران رواج دهد.
اشرف الملوک، ملقب به فخرالدوله
اگرچه برخی منابع تاریخی نوشته اند که فخرالدوله
اولین فرد واردکننده تاکسی به تهران نبوده است و آن را به علی امینی فرزند پسر فخرالدوله
نسبت داده اند اما در کتاب «اولین زنان» نوشته «عذرا دژم» هم به این موضوع اشاره شده
است که فخرالدوله اولین کسی بوده که چنین فکری به سرش زده است. حتی در قسمتی از تاریخ
آمده است که او به پسرهایی که می خواستند متأهل شوند یک تاکسی برای امرار معاش هدیه
می داده که آنها بتوانند از پس هزینه های زندگی خود بربیایند و علاوه بر این، نان حلالی
هم کسب کنند.
در این گزارش می خواهیم شما را به یک سفر ببریم،
سفری از تولد اولین تاکسی در ایران تا رسیدن به نسل امروز تاکسی هایی که در پایتخت
یا شهرهای کوچک و بزرگ در حال تردد هستند و به مردم خدمت می کنند و روزی حلال به دست
می آورند.
تاکسی!
با افزایش جمعیت در شهرهای بزرگ مخصوصا در پایتخت،
کم کم اسب ها جای خودشان را به درشکه ها دادند چون اسب ها فقط توان حمل یک نفر را داشتند،
با ساخت درشکه ها، تعداد نفراتی که در هر مسیر جابجا می شدند بیشتر می شد و این به
نفع مردم بود اما این سیستم جابجایی و حمل و نقل مشکل بزرگی را به همراه داشت، مشکل
سرعت، هر چه زمان می گذشت درشکه ها شیک تر و از لحاظ فنی بهتر می شدند اما همچنان مشکل
سرعت حمل و نقل با آنها، سر جایش باقی بود. به همین علت ایده هایی برای استفاده عمومی
از اتومبیل شکل گرفت که در نهایت موجب شکل گیری پدیده حمل و نقل با تاکسی و خودروی
عمومی شد.
تاکسی های قدیمی
در اولین تعریفی که از تاکسی در ایران ارائه شد
تا مردم بتوانند از آن جای اسب ها و درشکه ها استفاده کنند یک نوع وسیله نقلیه با راننده
بود که می توانست به استخدام یک مسافر یا گروه کوچک از مسافران درآید. بعد از ورود
تعداد بیشتری اتومبیل به ایران و تجربه افزایش سرعت این خودرو در جابجایی مسافران،
طرفداران جابجایی با تاکسی زیادشدند و همین مسئله باعث شد به این وسیله نقلیه توجه
بیشتری شود.
فوردهای مسافرکش
تا سال های 1324 و 1325 تعدادی از اتومبیل های
شخصی با عنوان کرایه در خیابان های خلوت و اندک تهران به نقل و انتقال مردم مشغول بودند؛
اما هنوز هم حرف اول را درشکه ها می زدند و همچنان تنها وسیله نقلیه ارزان و بی رقیب
شهر تهران بودند تا اینکه در اوایل سال 1325 خانم فخرالدوله از شرلکتی با نام ب ب،
10 دستگاه اتومبیل فورد خریداری کرد و در اختیار کسانی که رانندگی بلد بودند قرار داد
و آنها تنها باکرایه ای به مبلغ 5 قران، مسافران را در خیابان های خلوت تهران به سرعت
به مقصد می رساندند. این ماشین ها که در تهران مشغول به جابجایی مسافران شدند، لقب
اولین نسل تاکسی ها را به نام خود کردند. پس از آن هر کسی که درشکه های خود را از رده
خارج می کرد یک دستگاه ماشین دریافت می کرد.
تاکسی ها خیلی زود در دل مردم جا باز کردند. علت
استقبال هم این بود که این تاکسی ها پاتوقشان بیشتر جلوی هتل ها، سینماها و تئاترها
بود و مانند آژانس های امروزی مسافران را به صورت تک سرنشین و یا خانوادگی، بدون آنکه
مسافر دیگری در میان راه سوار کنند به مقصد می رساندند.
این استقبال هر روز شدت بیشتری پیدا می کرد و همین
مسئله موجب شد تا در عرض چند ماه بر تعداد اتومبیل های تهران افزوده شود. پایان همان
سال بود که تعداد آنها به 50 دستگاه ماشین رسید که در تهران رفت و آـمد می کردند و
در نهایت فخرالدوله در سال 1326 با خرید 100 دستگاه تاکسی و استخدام 100 شوفر کم درآمد
و عیالوار، تاکسیرانی تهران را به قبضه خود درآورد.
شهر فرنگه تاکسی، از همه رنگه تاکسی
یکی از نکات جالب درباره رانندگان سواری های کرایه
این بود که تمامی آنها به هنگام رانندگی با اتومبیل خود، باید کت و شلوار به تن می
کردند و همچنین آرمی فلزی به صورت مدال که تصویری از یک اتومبیل روی آن برجسته شده
بود را بر روی یقه و سینه خود نصب می کحردند.
تاکسی های قدیمی
اگر به عکس های راننده های تاکسی آن دوره نگاهی
بیندازید، تمام رانندگان آن دوره را با همین تیپ و شکل و شمایل خواهید دید، آرم های
فلزی بر روی یقه و کت آنها، همیشه در گواهینامه هایشان به چشم می خورد. رفته رفته با
ورود ماشین های مختلف به ایران که بیشتر آمریکایی و انگلیسی بودند، تاکسی هایی از مدل
های مختلف هم در تهران ظاهر شدند و دیگر فقط فیات های سیاه و سفید، تاکسی به شمار نمی
آمدند. در این زمان ماشین های مختلفی از خودروهای فورد آمریکایی گرفته تا بنزهای آلمانی
در خیابان های پایتخت، مسئو.ل حمل و نقل مردم در سطح شهر بودند.
مردمی هم که توانایی خرید این ماشین ها را نداشتندو
مهمتر از آن رانندگی هم بلد نبودند با سوار شدن به این مدل تاکسی ها، ذوق زده می شدند.
باید گفت تا مدت ها استفاده از این تاکسی ها صرفا به خاطر جابجایی به نقاط مختلف نبود،
بلکهش بیه شهر فرنگی بود که مردم برای هیجان از آن استفاده می کردند.
با استفاده زیاد مردم از تاکسی ها و در نبود یک
اتحادیه یا تعاونی مشخص، شوفرها تصمیم گرفتند مسیرهای پر رفت و آمد شهر را برای خودشان
تقسیم بندی کنند و به این ترتیب بود که اولین مسیرهای مشخص برای تاکسی های تهران به
وجود آمد.
اولین سازمان تاکسیرانی در ایران در سال 1359 شکل
گرفت که البته قبل از آن، یک اتحادیه به صورت تعاونی، مسئول رسیدگی به امور تاکسی های
تهران بود که همچنان پابرجاست و به کار خودش ادامه می دهد اما بعد از تشکیل این سازمان
بود که تاکسی ها در شهر بزرگ تهران سر و سامان گرفتند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر