یادی از افسانه آواز

جدید آنلاین - شوکا صحرایی: شهناز کیکاووسی - افسانه - در سال ۱۳۲۱ در شهر ری تهران به دنیا آمد.

به واسطه علاقه شدید مادرش به موسیقی ایرانی از کودکی دلبسته ترنمات موسیقی اصیل شد. می گوید: مادرم صدای خوبی داشت و می خواند. وقتی می خواند، من هم با او زمزمه می کردم. در سال ۱۳۳۷ در هنرستان شبانه موسیقی به مدیریت مرحوم امیرجاهد نزد استاد عبدالله دوامی و سپس زنده یاد محمود کریمی به فراگیری آواز و ردیف های موسیقی ایرانی پرداخت. افسانه در مورد آن روزها می گوید: زمانی که برای اولین بار نزد استاد کریمی رفتم، ایشان گفتند: چیزی بخوان. من دشتی خواندم. گفتند: این چه بود که خواندی؟ گفتم: دشتی. گفتند: از کجا می دانی؟ گفتم: مادر گفته. و به همین ترتیب چند آواز را خواندم و درست پاسخ دادم که ایشان تعجب کردند.

به دنبال آن بود که در سال ۱۳۴۰ توسط استاد محمود کریمی به اداره کل هنرهای زیبا معرفی شد و به استخدام آن درآمد و تا سال ۱۳۵۷ به عنوان خواننده رسمی در وزارت فرهنگ و هنر به فعالیت خود ادامه داد. او در طی این سال ها با ارکسترهای مختلفی همکاری کرد. ارکستر منوچهر صادقی، مرحوم مفتاح، پایور و عماد رام. می گوید: من در همه ارکسترها می خواندم و برایم فرقی نمی کرد، چون یک ملودی را که به من می دادند، می توانستم آن را درست دربیاورم. به نظرم خواننده باید بتواند همه جور بخواند. اما آقای کریمی دوست نداشتند من تصنیف بخوانم و تأکید روی آواز داشتند که فقط آواز بخوانم.

شهناز کیکاووسی

افسانه معتقد است رکن اصلی آواز ایرانی شعر است و اگر آوازخوانی نتواند شعر را با آوازش تلفیق کند، کارش بسیار ضعیف خواهد بود. همیشه شعری را که می خواندم، با تمام وجودم می خواندم. چون خودم را جای شاعر هم می گذاشتم و شعر را پیش خودم حلاجی می کردم تا هدف شاعر را هم درک کنم. باید خواننده با احساس و با تمام وجودش اشعار را بیان کند و بخواند. یادم می آید زمانی در محضر آقای رهی معیری شعرهایی از ایشان را با آواز خواندم که ایشان گریه کردند و گفتند: دقیقاً تو حس کرده ای که من چه گفته ام.

از سال ۱۳۵۸ و با ممنوع شدن فعالیت خوانندگان زن افسانه نیز به ناچار خوانندگی را کنار گذاشت. در همان سال بود که با استاد حسین ملک ازدواج کرد و با تشویق ایشان به تدریس ردیف های آوازی در هنرستان موسیقی ملک پرداخت. در سال ۱۳۸۰ پس از درگذشت استاد حسین ملک مدیریت هنرستان را به عهده گرفت و تاکنون  صدها هنرجو در زمینه آواز ایرانی تربیت کرده است. می گوید: طی این سال ها علاوه بر خانم ها به آقایان نیز آواز تعلیم داده ام، چون مجوز این کار را دارم.

افسانه در زمینه نوازندگی نیز با ساز سهتار آشنایی کامل دارد و سال ها نزد استاد احمد عبادی و نصرت الله ابراهیمی و استاد حسین ملک به فراگیری این ساز پرداخته  است.