قدیمی ها:
مراسم اولین سال درگذشت ایرج قادری بر مزار او برگزار شد و ورزشکاران و هنرمندانی
چون عباس و شهرام قادری، حسین قاسمی وند، محمد نصیری و جمعیت مردم هنردوست بیش از
500 نفر در این مراسم رفت و آمد داشتند. در زیر صحبت هایی از هنرمندان که قبلا درباره
ایرج قادری گفته بودند را می بینید.
ناصر ملک مطیعی: بودن من شرمندگی دارد وقتی
رفقایم نیستند
ناصر ملک مطیعی
قدیمی ها:
ناصر ملک مطیعی گفت: بودن من شرمندگی دارد وقتی رفقایم نیستند از اینکه اّنها یک
به یک می روند و می مانم من می مانم که دیگر کسی را ندارم بلند شوم قصد دیدارش کنم
و به خانه اش بروم .
مرگ حق
است و باید راضی به رضای حق باشیم اما این یک تسلی است برای قلب غمباری که دوستی
عزیز از دست داده است برای دردی که تاسف شدیدی به همراه دارد اما ما تسلایی داریم
و اّن احترام به مردم است مردمی که لطف
دارند مهر دارند و به هنرمندان علاقه مند هستند ایرج را راه دوری به خاک سپردند او
را در غربت و به دور از ما در خاک گذاشتند غربت فقط معنای خارج از کشور را ندارد
وقتی هنرمندی مثل ایرج قادری در سکوت به خاک سپرده می شود این مفهوم غربت است اما
هنرمندان باید سپاسگذار باشند که اگر کسی را ندارند مردم در کنار اّنها هستند و می
دانم مردم به دیدار ایرج می روند و غربت خاکسپاری او را به فراموشی می سپارند.
تهمینه اطمینان مقدم: مرد نمیرد ز مرگ
تهمینه اطمینان مقدم
قدیمی ها:
ایرج قادری بزرگ مردی که به عشق مردم و برای مردم زندگی کرد و زندگی اش را روی پرده
نقره ای جاودانه ساخت با خواست خود چنان در خاک اّرمید که گرانی جسمش بر شانه
مردمی که مهرش را به دل داشتند و هنرش جان خریدار بودند حتی برای لحظه ای سنگینی
نکند.
او می
خواست اّخرین خاطره هایش همانی باشد که روزگاری بر پرده سینما و قاب تلویزیون بود
تا وداع ابدی اش در اّرامستان نباشد گویی که هر روز به لطف هنرش می شود دیدار تازه
کرد تا هر کجا نام ایرج قادری بر صفحه نشست همگان به یاد قامت استواری که خم نشد
جز به درگاه معبودش از جا برخیزند و اینچنین بماند در در یادهای عاشقانش.
سعید مطلبی: ما آنقدرها هم بی صاحب نیستیم
سعید مطلبی و ایرج قادری
قدیمی ها -
علی رجبی: سعید مطلبی یکی از نویسندگان و فیمنامه نویسان برجسته ایران است که
سابقه همکاری زیادی را با زنده یاد ایرج قادری است و همچنین او تا اّخرین لحظه در
کنار وی ماند و وقتی از او در مورد ایرج قادری سوال کردم او کمی بغض کرد و با
کلامی شیرین به من گفت: به نوشته منتشر شده من در روزنامه اعتماد مراجعه کن زیرا
هر اّنچه از اّن زمان با ایرج قادری و رفاقت 50 ساله ام با او در ذهن دارم در این
نوشته خلاصه نموده ام و دیگر تا سالیان دراز نظری در این مورد ندارم.
روزنامه
اعتماد: بعد از ظهر بود که تهمینه از بابلسر تلفن کرد و گفت دارند ایرج را با
آمبولانس می آورند تهران و گفت: که خودش با ماشین از پس آمبولانس در راه است؛ اما تعطیلات نوروز است و جاده شلوغ و نمی داند که
می تواند سایه به سایه آمبولانس بیاید یا نه و خواست که به بیمارستان بروم و وقتی
ایرج را آوردند تحویلش بگیرم، بالاخره مریض باید صاحبی داشته باشد.
پرستار
صدایش کرد:
آقای
قادری، امروز چه روزیه؟
می خواست
درجه هوشیاری اش را بفهمد. اما چشم های ایرج همچنان بسته ماند و جوابی نیامد.
پرستار با صدای بلندتر و تحکم بیشتر پرسید.
امروز چه
روزیه آقای قادری؟
هراسان
چشم هایش را گشود، با ترس و واهمه آن را به پرستار دوخت، پیشانی اش چین برداشت،
ابروهایش را درهم کشید و همچون ماهی افتاده بر خاک چند بار دهانش را باز و بسته کرد.
بعد از بازداشتش در سی و چند سال پیش که بر اثر یک سوءتفاهم تا دم مرگ هم پیش رفت،
حالتش این گونه شده بود، حالا دیگر از صداهای اینچنین با تحکم و شدید و هر نوع
پرسش و سوال دچار اضطراب می شد، چانه اش لرزید و به زحمت و دشواری زمزمه کرد: سه شنبه.
با نگاهی
صادقانه به پرستار چشم دوخت تا به او بباوراند که در جواب دادن صادق بوده و دروغ
نگفته است. پرستار سر تکان داد، چیزی روی برگه یی نوشت، تخت را دور زد و وقتی از کنار
من می گذشت نجوا کرد:
درجه هوشیاریش
پایینه.
درست می گفت.
شنبه بود، نه سه شنبه.
تهمینه
رفته است تا صورتحساب بیمارستان را بدهد. از روزی که بستری شد، دائم می گویند که
ورقه بیمه تکمیلی اش را می آورند، که هنوز نیاورده اند؛ گفتند امروز، بعد فردا، پس
فردا، شنبه، دوشنبه. اما ورقه بیمه نیامد که نیامد بعد گفتند صورتحساب بیمارستان
را بدهید که ما پول به حساب بیمارستان بریزیم که تهمینه مخالفت کرد. اصرار کردند و
دوباره پیغام فرستادند که آماده اند پول بیمارستان را بپردازند و آخر سر داد تهمینه
درآمد که:
آقاجان چه
اصراری دارید محتاج پروری کنید؟ من احتیاج ندارم، شوهرم هم احتیاج ندارد. شوهر من یک
دفترچه بیمه دارد که حق قانونی اوست، آن را بدهید، پولتان را می خواهیم چه کار؟
اما هنوز دفترچه بیمه نیامده و حالا تهمینه رفته است تا صورتحساب بیمارستان را
بپردازد. ایرج خواب است، خواب که نه، بیهوش است. دیگر کمتر چشم باز می کند و اگر
هم چشم باز کند کسی را نمی شناسد. این بار دیگر مثل دفعات پیشین نبود که چند روزی
بستری شود، جانی بگیرد و از بیمارستان به خانه منتقل شود.
این بار
روز به روز هوشیاریش کمتر شده و حالش بدتر.
این روزها
دیگر حتی مرا هم نمی شناسد و فقط به صدای تهمینه عکس العمل نشان می دهد، گویی این
صدا تنها رشته ارتباطی او با این دنیاست. اما خودش هیچ وقت آرام نیست. دائم درهم کشیده
است. گویی که همواره در حال یادآوری صحنه های مختلف زندگی است و بعد، ناگهان یکباره
چشم می گشاید. با حیرت و امید نگاهش می کنم. روزهاست که فقط منتظر معجزه ایم و با
نگاهی که هوشیار می نماید، نگاهم می کند، امیدوارانه و با شوق می گویم: سلام.
سعی می کند
که سر تکان دهد و نمی تواند و بعد با حسرت و صدایی که به زحمت شنیده می شود می گوید: خیلی
بی صاحبیم.
دوباره
چشم می بندد و به خواب می رود.
از
مسوولان وزارت ارشاد خبری نیست. هنوز کسی به دیدن ایرج نیامده است. در گرماگرم
دفترچه بیمه و در ساعات پس از 8 شب. ظاهرا مدیرعامل فارابی با دو سه نفر همراه به
ملاقات می آیند، ملاقات بامزه یی است. دیدن بیمار نیمه هوشیار، در ساعت 9 شب و فقط
همین. توقعی هم نیست. ظاهرا ما از نسلی هستیم که مرده ما بیشتر طالب و خواستار
دارد یا حداقل قابل تحمل تر است و حالا دو تا و نصفی مانده ایم که یکی مان هم دارد
می رود.
ایرج در
آن لحظه کوتاه هوشیاری حرف درستی زد؛ سال هاست که ما بی صاحبیم.
ساعت 4:30
صبح بود که تهمینه تلفن کرد. از شب قبل خبر مرگ ایرج روی اغلب سایت ها و خبرگزاری ها
رفته بود اما صحت نداشت. ایرج ساعت 4 صبح یکشنبه هفدهم اردیبهشت تمام کرد. ساعت 5
صبح بیمارستان بودم. تهمینه دیرتر آمد. کارهای مقدماتی زیادی داشت که باید انجام می
داد. تلفن به چند قوم و خویش و تدارک زمینه برای مراسمی که در راه بود.
روی تختی
در آی سی یو طبقه اول بیمارستان مهراد، ایرج جدا از تمام لوله ها، سرم ها، ماسک اکسیژن،
کیسه ها و سایر وسایل پزشکی که در این سی و چند روز در میان آنها اسیر بود، آسوده
و آزاد چشم ها را بسته بود. به نظر باورکردنی نمی آمد که صورتش این همه آرام، بدون
اضطراب و این همه واقعی باشد. اگر مرگ رنگی دارد، یا حس و حال خاصی دارد یا علامتی
دارد، در صورت ایرج هیچ نشانه یی از مرگ نبود. نوعی آسودگی در صورتش به چشم می خورد.
حالا دیگر
تمام شده بود، آن همه سختی، آن همه درماندگی، آن همه نگرانی، دلواپسی، تحقیر، طعنه، ترس، بی احترامی و امیدهای
واهی به آن همه آدم که اسم شان را گذاشته بود «کلید جادو» که می آمدند. وعده می دادند
که کارش را درست می کنند. به فلان کس یا فلان مقام ارتباطش می دهند فیلمش را از
توقیف دربیاورند، پروانه فیلمسازی اش را دوروزه می گیرند، فیلمنامه اش را به تصویب
می رسانند، مثل بقیه تهیه کننده ها و کارگردان ها برایش وام فیلمسازی فراهم می کنند
و چه و چه و چه.
اما بعد کلاهش
را برمی داشتند، سرکیسه اش می کردند و... می رفتند. حالا دیگر واقعا همه چیز تمام
شده بود. چقدر این صورت آرام است.
جنازه ایرج
قادری در یک آمبولانس سیاهرنگ در پیشاپیش کاروان و چند اتومبیل با تعدادی اندک
سرنشین در پشت سر آن، کل تعداد سرنشینان اتومبیل ها، به اندازه تعداد یک ردیف صندلی
سینما نیست.
چه کسی
باور می کرد تعداد تشییع کنندگان ایرج در مراسم خاکسپاری اش، از تعداد کسانی که در
یک نصفه روز به دیدنش می آمدند کمتر باشد. همیشه باور داشتم که ایرج مظلوم است اما
امروز بیشتر غریب به نظر می آمد.
ستار اورکی
که پشت فرمان بود پرسید: آخه چرا اینطوری؟
خواسته همسرش است.
سعی می کنم
این خواسته تلخ را خودم باور کنم، سعی می کنم حداقل برای خودم توجیهی برای آن پیدا
کنم، سعی می کنم بپذیرم که در یک مراسم تشییع جنازه - واقعی- شرکت دارم. سعی دارم
مطمئن شوم که همه این صحنه ها واقعی است و نه صحنه های ساختگی از یک فیلم... اما
نمی دانیم چرا هیچ چیز سر جای خود نیست. چرا همه چیز همچون یک کابوس است - آشفته واریم.
تصاویر
واقعی نیست... بیشتر به یک فیلم بنجل و بی سر و ته شبیه است. با فیلمنامه یی ناقص
و بی منطق. اما فقط یک اشکال دارد... فیلم و فیلمنامه نیست تا بتوان صحنه هایی از
آن را حذف کرد... زندگی واقعی است و از زندگی واقعی به آسانی نمی توان صحنه یی را
چید و دور انداخت .... صحنه باید ادامه پیدا می کرد - و ادامه پیدا کرد - وارد جایی
شدیم به اسم بهشت سکینه - آن سوی جایی به اسم کمال آباد- آن سوی... حالا چه اهمیتی
دارد که وارد کجا شدیم، به هر حال قطعه هنرمندان بهشت زهرا نبود. حالا دیگر فاصله
بین دو مرد کوچه مردها- فاصله بین فردین و ایرج قادری، خیلی زیاد شده بود- حتی بیشتر
از فاصله بین علی بلبل و قاسم رئیس.
ایرج در
غسالخانه بود که فرج حیدری تلفن کرد. زار می زد و التماس که تو رو خدا دست نگه دارید.
گفتم با من نیست و در اختیار من هم نیست. تصمیم همسرش است، خواست با تهمینه صحبت کند
و علت این تصمیم را بپرسد. اما تهمینه تلفن را نگرفت و صحبت هم نکرد. بعد یدالله
شهیدی تلفن کرد. بعد حسین فرحبخش، مرتضی شایسته و همگی متعجب و ناباور. اما جواب
من همان بود. از مراسم دیگر پرسیدند. آن هم تکلیفش معلوم است. قرار نیست مراسم،
عمومی باشد. هزینه مراسم به موسسه محک پرداخت شده است و... تمام. طوری سوال و جواب
می کنند که انگار من مسوول این تصمیمات هستم.نمی توانم جوابی بدهم.
احد
لسانی و یک نفر دیگر دو سر جنازه را می گیرند و ایرج را درون هیولایی که دهان
گشوده است جا می دهند. مردی میانسال صحنه را کارگردانی می کند.
بچرخانیدش
رو به قبله.
ایرج را می
چرخانند.
صورتشو
بذارین رو خاک
صورت بر
خاک قرار می گیرد... نه مثل فیلم برزخی ها. در تابش نور از پشت و درخشش موها در
تلالو آفتاب.
بلکه در
تاریکی و درون گور.
تکانش بدهید.
احمد لسانی
شانه اش را می گیرد و تکان می دهد و مرد، کلمات تلقین را آغاز می کند.
افهم یا ایرج. ابن علی
اکبر. افهم.
سعی دارم
بفهمم چه اتفاقی دارد می افتد، آیا صحنه یی که شاهد آن هستم واقعی است؟ آ یا این ایرج
قادری است؟
این همان
رفیق 50 ساله من است؟ این مراسم خاکسپاری اوست؟
چرا آنقدر
بد بازی می کند؟ چرا صحنه آنقدر حقیر است؟ چرا همه چیز غیرعادی است.
احمد لسانی
سعی دارد با صدای مردی که تلقین می گوید ایرج را تکان دهد اما او سنگین است و به
سختی تکان می خورد.
گویی نمی خواهد
آرام بگیرد، گویی از این همه تکان خوردن به دست این و آن و آخر سر به دست احمد
لسانی خسته شده است... گویی فقط می خواهد بخوابد... همه چیز تلخ است. تلخ است. تلخ
است.
داریم برمی
گردیم. ساعت 11 است. یک ساعت قبل از ظهر روز یکشنبه هفدهم اردیبهشت.
«هفت ساعت از آخرین
تپش قلب ایرج قادری تا خفتن زیر خاک سرد بهشت سکینه.»
این
احتمالا یک رکورد است!!
پنجره
اتومبیل را باز کرده ام تا باد به صورتم بخورد... مثل خوابگردها شده ام. گویی
روزها طول خواهد کشید تا از خواب به در آیم و باور کنم که صحنه های غیر قابل باوری
در نمایش زندگی وجود دارد که به شدت و به طرز چندش آوری واقعی است و آنقدر واقعی
است که باور کنی حقیقت است و نه دروغ. ستار اورکی دوباره می پرسد:
آخه چرا اینجوری؟
دیگر
حوصله ام را سر برده است. گویی جز این سه کلمه، امروز این مرد هیچ چیز دیگری بر
زبان ندارد. نگاهش می کنم. پشت فرمان در حال رانندگی است اما صورتش غرق اشک است.
آرام می گویم:
میدونی ما
خیلی بی صاحبیم؟
چی؟
آه می کشم.
هیچی
وقتی عکس های
فیلم برزخی ها را از سردر سینماها پایین می کشیدند، من و ایرج، آن سوی خیابان روبه
روی یکی از سینماها داخل اتومبیل نشسته بودیم و به مردانی می نگریستم که با شعار و
ناسزاگویان، آفیش ها و پلاکاردها را پاره می کردند و بر زمین می ریختند. فریادی و
ناسزایی و پس از آن تکه های صورت فردین بود بر زمین و سپس فریادی دیگر و ناسزایی دیگر
و جوی آبی که تکه های صورت ملک مطیعی را می برد و بعد صورت و عکس ایرج قادری و بعد...
رنگ ایرج
مثل گچ سفید شده بود. مثل یک مرده. لب های کبودش می لرزید در پی گفتن کلمه یی که پیدایش
نمی کرد. دستم را روی دستش گذاشتم تا آرامش کنم. دلداری دهنده گفتم:
درست میشه،
نمیذاریم حاصل زحمتمون اینجوری نابود بشه. یه نامه می نویسیم به...
صدای خسته
و خفه اش کلامم را برید. انگار کلمه یی که در پی اش بود پیدا کرده بود...
نگاهم نکرد.
فقط لب هایش جنبید و این بار با صدا و به همراه قطره یی اشک که بر گونه اش حرکت می
کرد:
خیلی بی صاحبیم
مرد بی صاحب
را چال کردیم و برگشتیم. با یک رکورد استثنایی. هفت ساعت از آخرین نفس تا اولین
سفارش:
افهم یا ایرج...
ابن علی اکبر... افهم
تمام شد و
رفت؛ یکی از آن دو نفر و نصفی هم پرید. خیال دوستان، دوستداران، دشمنان، رقیبان،
حسودان، مرده خوران، زنده خوران... خیال همه راحت. شهر امن و امان است؛ ایرج قادری
رفت.
هنوز به
خانه نرسیده بودم که تلفن ها شروع شد. مرتضی شایسته، سعید سلطانی، زرین کوب، مهدی
صباغ زاده، حسین فرحبخش و همه در اعتراض.
آقا آخه
چرا؟ چرا این طوری؟
و بعد
تلفن از سوی کسانی که نمی شناختم. آدم هایی که نام و فامیل همه شان یکی بود:
دوستدار ایرج . ساعتی بعد امانم بریده شد. از توضیح دادن، توجیه کردن، راست و دروغ به هم بافتن خسته شده بودم،
نمی دانستم چه بگویم. جواب این همه آدم معترض را چگونه بدهم.
صدایش خش دار
بود و لهجه اش جنوبی. می گفت بچه آبادان است. نامش یا زایر صالح یا صالح زایر یا چیزی
شبیه این بود. فریاد می زد، گریه می کرد، تهدید می کرد:
خیالت چه
کارشی؟ رفیقی که باش. صاحبش که نیستی. به چه اجازه این جوری بردی چپاندیش تو خاک؟
بی صاحب گیر آوردی؟
بدون یک کلمه
حرف فقط گوش می دهم. مفصل تر از این است که بتوانم آنچه را که گفت بازگو کنم اما
اگر اصطلاح «له و لورده» معنایی داشته باشد و اگر بتوان با کلمات کسی را «له و
لورده کرد» زایر صالح یا صالح زایر همین بلا را سر من آورد.
عزت الله انتظامی: کاش در فیلمی همبازی می شدیم
ایرج
قادری از جمله کارگردانان قدیمی است که از گذشته دور در سینمای ایران فعالیت داشته
و نوع کارها و اّثار به نمایش دراّمده او دارای سوژه های خاص و به دور از مسائل
سیاسی و همچنین بیشتر به دنبال مسائل درام خانوادگی - اجتماعی و عاشقانه بود.
تا به حال
افتخار همکاری با ایشان را نداشتم و در حد پیشنهاد از طرف وی بود که سناریوی این
اثر مورد استقبال من قرار نگرفت در صورتی که بسیار مشتاق بودیم تا در اثری سینمایی
با یکدیگر همکاری داشته باشیم
مرگ ایرج
قادری را به تمامی هنرمندان عرصه سینمای ایران و همچنین خانواده مرحوم ایرج قادری
تسلیت گفته و اّرزو دارم که همه هنرمندان با حیثیت و اّبرو از این دنیا بروند.
عکس هایی قدیمی از ایرج قادری
محمدعلی فردین و ایرج قادری
ایرج قادری
ایرج قادری
بهمن مفید و ایرج قادری
ایرج قادری
ایرج قادری و نصرت الله وحدت
ایرج قادری و مهدی فخیم زاده
ایرج قادری و محمدعلی فردین
ناصر ملک مطیعی و ایرج قادری
فرانگیس فروهر و ایرج قادری
ایرج قادری و رضا صفایی
ایرج قادری و فریبرز عرب نیا
ایرج قادری
امین امینی، ایرج قادری و ناصر ملک مطیعی
ایرج قادری و بهروز وثوقی
گزارش تصویری اختصاصی قدیمی ها از مراسم اولین سال
درگذشت ایرج قادری
عباس قادری
ژوبین قادری فرزند و هما قادری همسر ایرج قادری
محمد نصیری، عباس قادری و شهرام قادری
ملکه رنجبر
حسین قاسمی وند
ژوبین قادری
محمد نصیری
مراسم اولین سالگرد ایرج قادری
مراسم اولین سالگرد ایرج قادری
مزار ایرج قادری
مراسم اولین سالگرد ایرج قادری
مراسم اولین سالگرد ایرج قادری
مراسم اولین سالگرد ایرج قادری
مراسم اولین سالگرد ایرج قادری
مراسم اولین سالگرد ایرج قادری
مراسم اولین سالگرد ایرج قادری
مراسم اولین سالگرد ایرج قادری
مراسم اولین سالگرد ایرج قادری
مراسم اولین سالگرد ایرج قادری
مراسم اولین سالگرد ایرج قادری
مراسم اولین سالگرد ایرج قادری
مراسم اولین سالگرد ایرج قادری
مراسم اولین سالگرد ایرج قادری
ژوبین قادری و هما قادری
مراسم اولین سالگرد ایرج قادری
مراسم اولین سالگرد ایرج قادری
هما قادری و ژوبین قادری
عکس: محسن کارگر
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر