علی حاتمی فیلمسازی که شاعر سینما شد!

بانی فیلم - مسعود داودی: علی حاتمی در سینمای ایران مانندی ندارد؛ او توانست سبک فیلم سازی منحصر به خود را در سینمای ایران پایه گذاری کند.

علی حاتمی و شیفتگی اش به تاریخ دو سده اخیر سنگ بنای فیلم هایی شدند که از آنها به عنوان ایرانی ترین فیلم های تاریخ سینمای کشورمان یاد می کنند! علی حاتمی در سینمای ایران مانندی ندارد؛ او توانست سبک فیلمسازی منحصر به خود را در سینمای ایران پایه گذاری کند. علی حاتمی و شیفتگی اش به تاریخ دو سده اخیر سنگ بنای فیلم هایی شدند که از آنها به عنوان ایرانی ترین فیلم های تاریخ سینمای کشورمان یاد می کنند!

گمانم لقب سعدی سینمای ایران ایران را اولین بار جمشید مشایخی به زنده یاد خاتمی داد؛ بازیگری که سابقه دوستی و همکاری زیادی با او داشت و در فیلم های متعددش، نقش آفرینی کرد. مشایخی معتقد است حاتمی فیلمسازی بود که با دوربین شعر  می سرود و سبک نگارش خاصش او را از دیگر هم نسلانش متمایز می کرد...

با اینکه حاتمی سال ها در کسوت یک نویسنده و نمایشنامه نویس فعالیت مستمری در تلویزیون آن زمان و همین طور در صحنه های تئاتر داشت، اما موفقیت او در به صحنه بردن نمایش «حسن کچل» بود که راهش را به دنیای فیلمسازی باز کرد.

معروف است که علی حاتمی وقتی فیلم سینمایی «حسن کچل» را برای مقامات وزارت فرهنگ و هنر نمایش می داد، خود بیرون راهرو قدم می زد و استرس فراوانی داشت. او هیچ تلقی ای از چگونگی مواجهه تماشاگران - که بیشترشان جزو مدیران سینمایی آن دوره بودند - نداشت و این موضوع بر اضطرابش می افزود، اما پس از گذشت دقایقی و با شنیدن صدای خنده حضار تماشاگر، او با خوشحالی فریاد می زد که: «کارگردان شدم»!

علاقه او به سینمای تاریخی موجب برداشت های شخصی حاتمی از بیشتر وقایع و رخدادهای تاریخی شد؛ او در فیلم «ستارخان» همان ستارخان سردار ملی ای را می دید که خود می خواست باشد. کمال الملک او بازتابی از تلقی های او در تورق صفحات تاریخ  و شالوده سال ها تحقیقش در متون قدیمی بود.

هنوز شخصیتی که علی حاتمی از «امیر کبیر» در سریال معروف سلطان صاحبقران در برابر دیده تماشاگران قرار داد، پذیرفتنی ترین شخصیت نمایشی است که از این اسطوره تاریخی به دست آمده است...

بسیاری از دوستداران سینما زمانی که در برابر پرسش «ایرانی ترین فیلمی که معرف و نمایانگر جامعه ایرانی باشد کدام فیلم است؟» نخستین نامی که به یاد می آورند فیلم تحسین برانگیز «مادر» ساخته علی حاتمی است!

بیشتر آثار زنده یاد حاتمی در شرایطی ساخته و پخش می شد که رویه معمول فیلم های تولیدی و ذائقه تماشاگران فیلم ها، با داستان، مضمون و شکل روایی فیلم های حاتمی متفاوت بود؛ او کمال الملک را در سال های نخستین دهه شصت ساخت دورانی که سیل فیلم های سیاسی - عمدتا سطحی - پرده سینماها را به اشغال خود درآورده بود. دوری  نزدیک به شش سال حاتمی از سینما، با آنکه به دلیل تمرکزش بر تولید و ساخت سریال ماندگار «هزار دستان» بود، اما با ساخت فیلم «مادر» نشان داد که راهش در سینما را تغییر نداده و همچنان تلاش دارد با شیوه خاص روایی اش، پلی میان دیروز و امروز تاریخ اجتماعی ایران بزند.

عمر کوتاه این ادیب سینما، هر چند نگذاشت ماندگارهای بیشتری بر تارک سینمای ایران قرار گیرد، اما زنده یاد حاتمی در سینمای و فرهنگ و هنر این مرز و بوم، یادگاران بسیاری از خود به جای گذاشت؛ خیل تولیدات متنوعی که در شهرک سینمایی جلوی دوربین رفته و می روند، نمی گذارد خاطره این سینماگر بزرگ از اذهان زدوده شود.

ادای دین به شخصیت و جایگاه این سینماگر بزرگ به مناسبت و احترام سالروزش کمترین تلاش دوستداران برای گرامیداشت یادش خواهد بود... یادش پر دوام.