استاد دوامی در کلاس؛ گوشه ها را به دقت درس می
داد و معمولا پس از کلاس به پیاده روی می رفتیم.
در هنگام پیاده روی به ذکر نکات ارزشمند موسیقی
و خاطرات جالب خود می پرداختند که یکی از آنها خاطره معروف قول دادن استاد به عارف
جهت ضبط تصنیف او با آواز خود به همراهی تار درویش خان بود.
به گزارش نای، نصرالله ناصح پور خواننده و ردیف
دان پیشکسوت موسیقی ایران و شاگرد عبدالله دوامی به درخواست سایت نای یادداشتی به مناسبت
سالروز درگذشت استاد دوامی در خصوص زندگی و اهمیت نقش این هنرمند در موسیقی ردیفی ایران
نوشته است که در ادامه می آید:
در این یادداشت کوتاه دوست دارم تنها به ذکر چند
خاطره بیادماندنی از استاد دوامی بپردازم و مختصری در مورد زندگی ایشان و اهمیت نقش
استاد در ردیف آوازی ایران بگویم.
اینجانب به دلیل سابقه موسیقی آذری در خانواده
ام، همواره نسبت به موسیقی ایران و دیگر ملل کنجکاو بوده ام و همین مسئله و اینکه بخت
یار من بود، باعث شد که با استاد شهنازی در محل کارم آشنا شوم و به تشویق ایشان در
کلاس های درس استاد محمود کریمی و استاد شهنازی که هر دو از مدرسان آن زمان هنرستان
آزاد موسیقی ملی بودند، شرکت کنم.
علاوه بر آن؛ بعدها در کلاس های اساتید دیگر و
همچنین محافل هنری گوناگون حضور پیدا کردم و هر جا که صحبت از ردیف آوازی و تصنیف بود
از استاد عبدالله دوامی به عنوان مرجع موسیقی آوازی ایران یاد می شد. با توجه به اینکه
استاد دوامی انسانی کم معاشرت و گوشه گیر بود به طوری که حتی زنده یاد استاد خالقی
در کتاب سرگذشت موسیقی ایران به این موضوع پرداخته، می توان حدس زد که شاگردی چنین
گوهر نایابی بسیار دشوار بود.
پس از جستجوی فراوان؛ استاد را پیدا کرده و با
قرار قبلی در محفلی بسیار خصوصی ایشان را ملاقات نمودم و در مورد سرگذشت موسیقی خود
صحبت کردم و به استاد توضیح دادم که بسیار علاقمندم مرا به شاگردی بپذیرند تا بتوانم
ردیف دوره عالی شان و برخی تصانیف قدیمی را که فرا نگرفته بودم، به بنده تعلیم دهند.
با توجه به اینکه قبل از ظهرها در بانک کار می کردم استاد پذیرفتند در روزهای دوشنبه
راس ساعت چهار بعداز ظهر به خدمتشان برسم.
اولین چیزی که نظرم را جلب کرد خوش پوشی استاد
و تمیز و مرتب بودن محل زندگی شان بود. منزل استاد دوامی در ده جماران بود که منطقه
ای خوش آب و هوا در شمال تهران محسوب می شد. البته می توان درک کرد که چرا استاد این
منطقه را برای زندگی انتخاب کرده بود. زیرا زادگاه عبدالله خان؛ یعنی شهرستان تفرش
منطقه ای بسیار خوش آب و هواست که شباهت زیادی به آب و هوای جماران دارد.
استاد دوامی در کلاس؛ گوشه ها را به دقت درس می
داد و معمولا پس از کلاس به پیاده روی می رفتیم و در هنگام پیاده روی به ذکر نکات ارزشمند
موسیقی و خاطرات جالب خود می پرداختند که یکی از آنها خاطره معروف قول دادن استاد به
عارف جهت ضبط تصنیف او با آواز خود به همراهی تار درویش خان بود.
باید اضافه کنم استاد دوامی عادت داشتند که در
فصل پاییز تعدادی میوه بِه تهیه و آنان را روی طاقچه اتاق نشیمن خود ردیف کنند و بنابراین
عطر طبیعی بِه فضای کلاس را خوشبو می کرد. استاد دوامی بسیار وقت شناس بود و هیچ نوع
تاخیر در قرار را نمی پسندید. دسترسی به آن زمان جماران با وسایل نقلیه عمومی کار آسانی
نبود؛ تنها یک اتوبوس از تجریش به جماران می رفت و برمی گشت. از دست دادن اتوبوس به
معنی تاخیر یک ساعته بود. یکبار که اتوبوس تجریش به جماران را از دست دادم و با اتوبوس
بعدی به آنجا رفتم، دیدم که استاد در ایستگاه اتوبوس جماران ایستاده است. وقتی خدمتشان
رسیدم با صراحت گفتند چون دیرکرده اید امروز کلاس تشکیل نمی شود و بنابراین با هم به
تجریش برگشتیم.
ارتباط بنده با استاد دوامی پس از اتمام دوره عالی
و دریافت مدرک تحصیلی همچنان ادامه داشت و مرتب به ایشان سر می زدم. یکبار که به دیدارشان
رفتم فرمودند؛ شنیده ام که در نمایشگاه بین المللی، انواع سازهای موسیقی به نمایش گذاشته
شده است. به پیشنهاد ایشان با هم به نمایشگاه رفتیم و بعد از بازدید از غرفه ها عکسی
به یادگار گرفتیم.
در ادامه این یادداشت استاد ناصح پور به اهمیت
نقش استاد دوامی در ردیف آوازی ایران پرداخته و آورده است: همانطور که می دانیم در
موسیقی ایرانی دو نظام گوناگون وجود دارد که یکی نظام ادواری و دیگری نظام دستگاهی
است و مسلما نظام ادواری بر نظام دستگاهی مقدم بوده است و تا حدود قرن سیزده هجری استمرار
یافته و سپس جای خود را به نظام دستگاهی داده است.
بنابر آنچه زنده یاد تقی بینش در کتابش با عنوان
شناخت موسیقی ایران توضیح می دهد آخرین کتابی که در آن از نظام ادواری یاد شده و اشاره
ای در آن به نظام دستگاهی دیده نمی شود کتاب تاریخ سبحان قلی خان است که در سال
1278 قمری (1861 میلادی) نوشته شده است. از طرفی بنا بر پژوهشهای دکتر بینش نخستین
کتابی که در آن نظام دستگاهی به تصریح دیده می شود بحورالالحان فرصت شیرازی است که
ظاهر امر نگارش آن از سال 1322 هجری قمری آغاز شده است. بنابراین می توان حدس زد که
تغییر نظام ادواری به دستگاهی در موسیقی ایرانی باید در فاصله سالهای 1278 تا 1322
هجری قمری صورت گرفته باشد.
با توجه به اطلاعاتی که از کتب تاریخی می توان
به دست آورد تکوین یا بنیان گذاری ردیف سازی هفت دستگاهی موسیقی ایرانی به خاندان علی
اکبر فراهانی که به خاندان هنر شهرت یافته نسبت داده می شود. ازدیگر اساتیدی که بعدا
ردیف های سازی از خود به جای گذاشته اند می توان به موسی خان معروفی، ابوالحسن خان
صبا و حاج علی اکبر خان شهنازی اشاره کرد. ردیف آوازی استاد دوامی اولین ردیفی است
که برای موسیقی آوازی ایرانی تکوین یافته و از صحبت هایی که بنده با ایشان داشته ام
ردیف آوازی استاد دوامی تحت تاثیر مستقیم ردیف آقا حسینقلی است.
هر چند که سال هاست استاد دوامی موسیقی ایران را
تنها گذاشته است اما تا وقتی که ایران هست و موسیقی ایران پابرجاست نام ایشان در تاریخ
موسیقی به نیکی یاد شده و از خدمات ایشان به موسیقی ایران قدردانی خواهد شد.
یاد و خاطره استاد گرامی باد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر