ناصر تقوایی: منظره ای که سهراب موفق به ثبتش نشد

ناصر تقوایی در برنامه «شب مریم زندی» با اشاره به نقش این بانوی عکاس در عکاسی پرتره ایران از او به عنوان یکی از عکاسانی یاد کرد که در جهت رفع خلا عکاسی از مشاهیر ایران تلاش های تأثیرگذاری کرده است.

به گزارش مهر، کانون زبان فارسی شب گذشته دوم اسفند ماه میزبان جمعی از هنرمندان و اهالی فرهنگ و هنر کشور از جمله ناصر تقوایی و اسماعیل عباسی بود که آمده بودند تا در مراسمی که به شب «مریم زندی» اختصاص یافته بود، حضور یابند و از فعالیت های فرهنگی و هنری او در طول سالیان گذشته تقدیر کنند.

ناصر تقوایی در این مراسم در سخنانی به چگونگی آشنایی اش با مریم زندی اشاره ای کرد و گفت: از زمانی که با او آشنا شدم، همیشه همراهش یک دوربین عکاسی می دیدم که اگر این وسیله همراهش نبود گویی چیزی از وجودش کم بود و خوشحالم که هنوز هم این یار همیشگی و جدانشدنی اش را همچنان بر دوشش می بینم و حاصل این همراهی ها همین عکس های با کیفیتی است که امشب همه آن را دیدیم.

این فیلمساز پیشکسوت در ادامه به سابقه عکاسی در کشور اشاره کوتاهی کرد و یادآور شد: عکاسی سابقه جدیدی ندارد و از همان دوران ناصرالدین شاه و دوران قاجار شاهد رشد هنر عکاسی بودیم و بعدها در سینما و سایر هنرها نیز به شدت تأثیرگذار بود. عکس واقعیتی است که شما می سازید و به نظر من یکی از اشکال اصیل هنر است.

این عکاس باسابقه در ادامه سخنانش به تفاوت دید یک عکاس با یک علاقمند به عکاسی پرداخت و اظهار کرد: گاه منظره بسیار زیبایی را پیش رویتان می بینید اما وقتی از ویزور دوربین قصد عکاسی دارید، آن زیبایی کامل نیست و نمی تواند همه آن چه را که دیده اید در ویزور دوربین هم ببینید اما یک عکاس به گونه ای تربیت می شود که یک راست به سراغ بهترین کادربندی و زاویه عکسبرداری می رود و عکس خوبی را می گیرد که گاه تجربی است و گاه از سر غریزه و این تفاوت یک عکاس با غیر عکاس است.

تقوایی تأکید کرد: هنر به جز یکی دو مورد آن، همگی وابسته مطلق به کادر است و حتی یک جمله ادبی هم باید در کادر مناسب خود قرار گیرد تا یک مفهوم زیبا را بسازد،  عکاس هم تا کادر مناسب خود را پیدا نکند نمی تواند عکس خوبی بگیرد.

وی افزود: عکاسی که چشم او برای خوب دیدن تربیت شده، نقطه و کادر مناسب را پیدا می کند حتی در چهره انسان ها و بنابراین عکاسی پرتره سخت ترین نوع عکاسی است چرا که از شخصیت پنهان درون شما عکاسی می کند، همان طور که در پرتره های مریم زندی از هنرمندان مختلف دیدیم که چگونه وجوه شخصیتی آنها شامل شاعران، نقاشان، فیلمسازان و... در پس هر عکس مشخص بود.

این فیلمساز پیشکسوت در ادامه به اهمیت عکاسی از طبیعت نیز اشاره کرد و ادامه داد: عکاسی از طبیعت ابتدای کار یک عکاس است و مریم زندی پا را از آن فراتر نهاده و حالا پرتره انسان را که دشوارترین شکل عکاسی است به خوبی انجام می دهد.

تقوایی در بخش دیگری از سخنانش به اهمیت عکاسی از پرتره مشاهیر و هنرمندان کشور اشاره و تصریح کرد: دوره عالی عکاسی مریم زندی صرف عکاسی از پرتره آدم ها شده است که اهمیت آن به این است که خاطره ای برای آیندگان ما باقی می ماند، ما از نسل های گذشته و مشاهیرمان هیچ عکسی نداریم، از سیاستمدار، نقاش، فیلمساز و... گرفته تا دیگر افراد به طور مثال در تاریخ سینمای ما هیچ عکسی از بنیانگذار این حرفه وجود ندارد در حالی که صد سال از اختراع دوربین عکاسی می گذرد و در این زمینه کمبودهایی داشتیم که نسل جوان تر از ما جبران کردند و گنجینه ای از این چهره ها اکنون برای ما باقی خواهد ماند.

وی اضافه کرد: در این پرتره ها، شما یک نمایش از ملت ایران و چهره های مردم ایران را شاهدید که برای این منظور عکاس یا باید سوژه را بسازد یا آن که سوژه را آماده ببیند.

تقوایی در ادامه یادآور شد: در میان آثار مریم زندی کمتر به عکاسی او از طبیعت پرداخته شده است و این موضوع مهمی است چرا در عکاسی افرادی که به جغرافیای ایران و طبیعت ایران توجه داشته اند، بیشتر ایران را با بناهای تاریخی آن معرفی کرده اند که اگر چه این موضوع نیز بسیار با ارزش و اهمیت است اما از خود طبیعت ایران بسیار کم عکاسی شده است و عکس خوب از طبیعت ایران بسیار کم داریم.

وی در ادامه سخنانش به خاطره ای از سهراب سپهری اشاره کرد و گفت: در سفری که به کاشان داشتم، سهراب را در یک مهمانخانه ملاقات کردم، سهراب از جایی سخن می گفت که من هم آن را دیده بودم و می گفت منظره ای را در این روستای کوچک اطراف کاشان دیده است که نمی تواند آن را روی کاغذ نقاشی کند، او طلوع خورشید را دیده بود و هر چقدر تلاش می کرد که این طلوع خورشید بی نظیر را نقاشی کند، نمی توانست. با هم به تماشای طلوع خورشید در آن روستا رفتیم و هنگامی که منتظر بودیم خورشید از پشت کوه مقابل ما طلوع کند، مشاهده کردیم که خورشید از داخل رودخانه بالا آمد و این چشم انداز غریبی بود و سهراب نمی توانست آن چه را در واقعیت می بیند، روی کاغذ بیاورد و این منظره بسیار حیرت آور بود که اگر سهراب می توانست آن را نقاشی کند بسیار پرتعداد آن را کار می کرد و مثل نقاشی های او از تنه چنارها امروز پرفروش و گران قیمت می شد.

تقوایی در بخش دیگری از سخنانش راز عکاسی هنرمندانه از طبیعت را این گونه عنوان کرد: زمانی می توان عکس هنرمندانه از طبیعت گرفت که هنرمندانه چیزی را به آن اضافه کنیم.

این فیلمساز در ادامه درباره پرتره هایی که مریم زندی عکاسی کرده است، بیان کرد: پرتره های او از مشاهیر به لحاظ تکنیکی دوگانه هستند برخی در زیر نور طبیعی روز و محیط جغرافیایی پرسوناژهایش که بسیار زندگی در آن است و برخی با نور مصنوعی و داخل آتلیه که حالات متفاوتی دارند و  اینها مثل رمز و راز است.

وی در خاتمه ابراز امیدواری کرد که مریم زندی همیشه راهش باز، چشمش بینا و دوربین بسیار خوب اما نه لزوماً گران قیمت داشته باشد که بتواند به راهش ادامه دهد.