عباس کیارستمی، شیرین نشاط و امیر نادری از «آینده سینما» می گویند

رادیو فردا - محمد عبدی: جشنواره فیلم ونیز، قدیمی ترین جشنواره فیلم جهان که به ۷۰ دوره برگزاری اش می بالد.

از ۷۰ فیلمساز خواسته است تا فیلمی ۶۰ تا ۹۰ ثانیه ای با موضوع «آینده سینما» بسازند، اگرچه بسیاری از این فیلمسازان از محدودیت موضوع گذر کرده اند و تنها فیلم کوتاهی با مضامین نامربوط ساخته اند که برخی از ۹۰ ثانیه هم بسیار فراتر رفته است. حال حاصل این فیلم ها در یک سانس دو ساعته در جشنواره امسال به نمایش درآمده است.

کیارستمی و لومیر

عباس کیارستمی که به گفته خودش به سینما نمی رود، فیلمی در ستایش خالقان سینما یعنی برادران لومیر ساخته است. علاقه مندان سینمای کلاسیک حتماً یکی از اولین تصاویر تاریخ سینما را به یاد دارند که در آن فرذی پایش را روی شلنگ آب می گذارد و دیگری که از قطع شدن آب تعجب کرده است به شلنگ نگاه می کند و این لحظه ای است که نفر اول پایش را از روی شلنگ برمی دارد و آب به صورت نفر دوم می پاشد.

کیارستمی همین صحنه را با موضوع آینده سینما بازسازی کرده است؛ دختر کوچکی پشت دوربین است و فرمان آغاز فیلمبرداری را به پدرش که بازیگر اوست می دهد. برادر دختر که دیگر بازیگر فیلم است، پایش را روی شلنگ می گذارد و همان اتفاق های کمدی دوباره رخ می دهد تا دختر یا همان کارگردان فرمان کات می دهد. کیارستمی به شکلی آینده سینما را در امتداد گذشته آن می بیند و در عین حال به خانگی شدن و کوچک تر شدن فیلم ها اشاره دارد.

نادری و مرثیه ای برای گذشته

فیلم امیر نادری مرثیه ای است برای سال های از دست رفته سینما. او به فیلم خودش رجوع می کند: «آب، باد، خاک» و تکه هایی از آن را در کنار حلقه های فیلم سی و پنج میلی متری و فریم های مختلف هشت، 16، ۳۵ و ۷۰ میلی متری قرار می دهد، در حالی که خودش با حسرت بر روی آنها دست می کشد. اما نادری عنوانی را برای فیلم اش برگزیده که ظاهراً امیدوارانه است: تسلیم نشو!

شیرین نشاط و رزمناو پوتمکین

شیرین نشاط، هنرمند و فیلمساز ایرانی ساکن آمریکا هم که پیشتر در جشنواره ونیز تحسین شده بود، تکه هایی از رزمناو پوتمکین و اکتبر ساخته های سرگئی آیزنشتاین را در کنار هم قرار می دهد تا در مفهومی انتزاعی، از در برابر مرگ ایستادن سینما بگوید. در صحنه پلکان اودسا، یک زن، بچه تیر خورده را در برابر سربازان می گیرد و با قدرت حرکاتش آنها را به عقب می راند. شاید این بچه مجروح سینماست که نیاز به شیر زنی دارد که در برابر هجوم سربازان -پول و سرمایه؟- بایستد.

دیگران و آینده سینما

کاترین بریا سینماگر فرانسوی در کافه ای در حال صحبت درباره سینماست؛ این که چقدر همه چیز در گرو پول است و سینما برده پول شده است. آن طرف تر چند جوان در حال صحبت با هم هستند که یکی دیگر از آنها سر می رسد و مشخص می شود که قصد دارند به سینما بروند. یکی می پرسد: «چه فیلمی؟» و دیگری جواب می دهد: «فیلمی از کاترین بریا»، اما او مخالفت می کند و می گوید که فیلم های بریا سنگین هستند و ترجیح می دهد که فیلم سبکی را ببینند. بقیه هم قبول می کنند.

مرثیه سرایی بریا برای آینده سینما حداقل شکل روایت جذابی دارد، اما برخی خود شیفته وار در مقابل دوربین ظاهر می شوند و درباره آینده سینما سخنرانی می کنند. در مجموع غالب فیلم های مجموعه بسیار ضعیف تر از حد انتظار تماشاگران بود. بسیاری از فیلمسازان شناخته شده اثر درخوری ارائه نکرده اند، از برناردو برتولوچی گرفته تا کلر دنی که در تصویری ثابت و نامفهوم یکی از بدترین فیلم های این مجموعه را ارائه کرد و فیلمسازان متعدد ناشناخته دیگری که مشخص نیست به چه دلیل برای این مجموعه انتخاب شده اند.