گلپا: «فضل الله توکل» نخبه موسیقی است

وحید استرون: وقتی صحبت از اساتید صاحب نام موسیقی ایرانی به میان می آید نام هنرمندی به ذهن ها می رسد که سه نسل موسیقی با ترانه های او زندگی کرده اند.

این روزها دیگر پهلوان زنده را عشق نیست و استاد «فضل الله توکل» پس از پشت سر گذاشتن شرایط سخت بیماری حال در منزل خود حضور دارد. این در حالی است که چند وقت گذشته حرف و حدیث های در خصوص تجلیل از این هنرمند به میان آمده که دل دوستداران موسیقی ایرانی را به درد آورده است. هنوز مردم کوچه و بازار زخمه های ساز سنتور «فضل الله توکل» را بخاطر دارند و چه تجلیل و مقامی بالاتر از این که یک هنرمند در پیشگاه مردم از محبوبیت فراوانی برخوردار باشد و جوانان با افتخار آثار او را بازنوازندگی کنند. تجلیل و تقدیر بهانه ای بیش نیست که مردم به یاد یک هنرمند باشند اما وقتی مردم کوچه و بازار هنوز با ترانه های استاد توکل زندگی می کنند چه مقامی می تواند همتراز این توجه مردم باشد.

از این رو نظرات استاد «اکبر گلپایگانی» خواننده ارزشمند موسیقی ایرانی شنیدنی است. وی با اشاره به اینکه فضل الله توکل یکی از بزرگترین و تواناترین نوازندگان و آهنگسازان موسیقی ایرانی است ، می گوید: «ملودی های که فضل الله توکل در موسیقی ایرانی خلق کرده است برخی از آنها با آثار فاخر و جاودانه گذشتگان در قدیم برابری می کند. ما حالا آهنگ سازانی داریم که مدارج بالای آکادمیک را طی کرده اند و سواد موسیقی هم دارند اما با آثار ارزشمند هنرمندی مانند فضل الله توکل بسیار فاصله دارد. بسیاری از آثاری که من خوانده ام تحت تاثیر آهنگسازی بی نظیر توکل است. شما از یک هنرمند چه انتظاری می توانید داشته باشید، آدمی که ساز سنتوربه آن زیبایی، شعر به آن لطافت، و آهنگسازی بی نظیرمی کند و صدای خوبی هم دارد، دیگر چه توقعی از یک استاد موسیقی می توان داشت. خیلی ها امروز نمی تواند ساز بزند و فورا یک دکتری موسیقی به نامشان ثبت می شود».

گلپا و فضل الله توکل

شب پره نمی تواند وصف آفتاب کند

وی در باره برخی صحبت ها و نامهربانی ها در رابطه با استاد توکل اظهار می کند: «نام استاد چه معنی دارد وقتی در مورد فضل الله توکل صحبت می کنید! تا حالا شنیده اید که بگویند «استاد حافظ»، یا «مهندس سعدی شیرازی» و یا «دکتر مولانا» این القاب تنها تعارف است. توکل یک نخبه است و حق او را از بین نبرید، من با مسئولان دفتر موسیقی آشنا و دوست هستم، ولی شب پره نمی تواند وصف آفتاب کند، شب پره از ترس آفتاب روزها گوشه ای ناپدید می شود و شب ها بیرون می آید، توکل ، آهنگساز، شاعر و نوازنده ی بی نظیری است. مردم تا بحال از ساز توکل لذت برده اند و ایشان وقتی مضراب را در دست می گیرد و ساز می زند از لطافت نوای او مردم می دانند که توکل دارد ساز می زند. اولین آهنگی که توکل ساخت «قهر و ناز اندازه داره» آن را من خواندم و آخرین کار ایشان «شعر ناگفته» که آن نیز با صدای من است و این ترانه ها در تاریخ موسیقی جاودان خواهد ماند».

حال جسمانی استاد توکل خوب است

در ادامه گزارش «پاشا پاشایی» ، وکیل هنری استاد فضل الله توکل نیز صحبت های قابل تاملی دارد. وی که در دوران سخت بیماری در کنار ایشان بوده با اشاره به بهبودی حال جسمانی استاد توکل می گوید: «ما که از شیراز برگشتیم، احساس کردم استاد توکل تنگی نفس دارند و با مراجعه به چند بیمارستان متوجه شدیم که شرایط جسمی شان نامساعد است. استاد را در بیمارستان جم بستری کردند و متوجه شدیم ریه های ایشان آب آورده و از نظر قلبی دچار مشکلاتی هستند. به هر حال چند روز تحت نظر پزشکان بودند و با نظر پزشک ایشان را به منزل منتقل کردیم تا ادامه درمان در منزل باشد. چون هنرمند روح لطیفی دارد و با دارو و بیمارستان به او سخت می گذرد. البته جا دارد از زحمات جناب عظیمی مدیر عامل موسسه هنرمندان پیشکسوت تشکر کنم که با بودجه کم زحمات زیادی را برای هنرمندان سالخورده می کشند».

تجلیلی که ۴۰ سال صورت گرفت

پاشایی در باره لغو مراسم تجلیل از استاد فضل الله توکل و صحبت های برخی مسئولان می گوید: «دو سال پیش قرار بود در اختتامیه جشنواره فجر از استاد توکل تجلیل به عمل آید، آقای پیروز ارجمند رئیس دفتر موسیقی با من تماس گرفتند و گفتند که برنامه تجلیل فعلا منتفی است و خودشما با استاد صحبت کنید تا دلخوری پیش نیاید. این صحبت یک ساعت به شروع برنامه بود. هر چه من اصرار کردم ایشان گفت حالا بعد صحبت می کنیم. من به ایشان عرض کردم که استاد از شما و هیچکس دیگر توقع تجلیل ندارد و شما خودتان خواستید که این تجلیل صورت بگیرد. من هم قبول کردم با توجه به اینکه همیشه با استادم صادق بودم آن روز مجبور شدم که یک دروغ مصلحتی بگویم، البته استاد توکل ۴۰ سال است که هر روز از سوی مردم تجلیل می شوند و چه سعادتی از آن بالاتر که یک هنرمند در میان مردم خوشنام و به هنری والا شهره باشد. درمورد برخی صحبت ها و استاد بودن ایشان ای کاش هنرمندان بزرگی که استاد توکل با آنها همکاری داشته حضور داشتند و وصف هنر استاد توکل را می گفتند. هنرمندانی از جمله استاد «پرویز یاحقی»، استاد «حبیب الله بدیعی» و «استاد جلیل شهناز» و… جا دارد یک خاطره ای از زنده یاد استاد جلیل شهناز نقل کنم، با استاد توکل به عیادت استاد شهناز رفتیم و ایشان گفتند که «توکل در ساز سنتور یک نابغه و مکتب او جدا از بقیه نوازندگان ساز سنتور است و چون بسیار دلنشین ساز می زند. سنتور ساز بسیار سختی است و ما هنگام نوازندگی تار آن را در آغوش مان حس می کنیم و ساز جای مانور دارد، اما سنتور یک ساز جدا از بدن است، اما سازی که بدن انسان جداست، بسیار مشکل است که حس را به آن منتقل کرد و دلنشین نواخت. ولی این کار را توکل به خوبی انجام می دهد.» دوستی در آنجا حضور داشت و گفت که پیانو هم ثابت است و استاد شهناز گفتند «ولی دستان شما با کلاویاهای پیانو در تماس است.» این عین جمله استاد شهناز است که برای شما نقل کردم. دوست دیگری به نام «فرهاد عزیزی» در محضر استاد «جمشید مشایخی» این جمله را از ایشان شنیده بود که «شما به فضل الله توکل نگویید استاد بلکه بگویید استادان توکل، چون هم در کار نوازندگی ساز سنتور، آهنگساز و ترانه ساز استاد هستند.» شما می بینید که در اکثر آهنگسازی های استاد توکل شعر از خودشان است و اخیرا که ترانه «شعر ناگفته» را جناب استاد اکبرگلپایگانی با آن صدای زیبا خوانده اند شعر و آهنگ متعلق به استاد توکل است».

آقای مرادخانی به نامهربانی های مسئولان موسیقی واکنش نشان دهد

وکیل هنری استاد توکل ادامه می دهد: «دو مسئول موسیقی کشور در خصوص استاد توکل صحبت کرده اند. به نظر من جناب آقای «مرادخانی» معاونت هنری باید به این امر ورود کنند. چون صحبت در مورد هنرمندی شده که یک عمر برای موسیقی ایرانی تلاش کرده و این صحبت را پیگیری کنند تا با پیشکسوت دیگری اینگونه برخورد نشود. اگر مسئولی پاسخگوی این صحبت ها نباشد دیگر سنگ روی سنگ بند نمی شود. در برنامه گلها و ترانه های بعد از انقلاب با صدای استاد گلپایگانی، علیرضا افتخاری و احسان خواجه امیری آثار ماندگار این هنرمندان از استاد توکل است. این هنرمند بزرگ موسیقی از این مراسمات و تجلیل ها بی نیاز است و سالهاست که مردم با محبتشان از ایشان تجلیل می کنند. آن شب اختتامیه جشنواره موسیقی فجر که قرار بود از استاد توکل تجلیل به عمل آید از اردوان کامکار تجلیل شد و خدا می داند چقدر استاد توکل خوشحال شدند. کسی که در سن ۱۲ سالگی به برنامه گلها راه پیدا می کند، نیازی به حسادت ندارد. استاد پرویز یاحقی همیشه می گفت که من دوست دارم با توکل کار کنم چون توکل با ساز نتور رقیب خوبی برای ویلون من روی صحنه است. استاد توکل چند روز در بیمارستان بود و از خانه موسیقی هیچکس تماسی نگرفت. اما سرپرست دفتر موسیقی آمدند و یک سری صحبت ها کردند و اگر وعده ها و قول های آنها عملی شود که خوب است، اما اگر نشد چند عکس یادگاری گرفته شده است».