«سبز، بنفش، نارنجی»، گفت و گو با سیمین بهبهانی

انتشارات نگاه به تازگی گفت و گوی مهدی مظفری ساوجی با سیمین بهبهانی، شاعر غزلسرای سرشناس ایران را با عنوان «سبز و بنفش و نارنجی» منتشر کرده است.

مهدی مظفری ساوجی در مقدمه این کتاب درباره انگیزه اش از گفت و گو با سیمین بهبهانی می نویسد: می خواستم ببینم زنی که آدم با او در شعرش اینقدر احساس آشنایی و نزدیکی می کند، چه زندگی و روزگاری را از سر گذرانده است و چقدر به شعرش شبیه است.

در فصل نخست این کتاب، سیمین بهبهانی درباره غزل فارسی و تحولات آن در طول تاریخ و اشعار سیاسی و اجتماعی در تاریخ معاصر ایران سخن گفته است؛ در فصل «زبان و فرهنگ عامه» به چگونگی راه یافتن زبان کوچه و بازار به شعر فارسی می پردازد و سپس در فصل «زن» نظرش را درباره دگرگونی نگاه شاعران به مسأله زن در طول تاریخ ادبیات ایران بیان می کند.

«روشنفکری و دموکراسی» در ادبیات معاصر ایران یکی دیگر از مباحث این کتاب است.

مهدی مظفری ساوجی در مقدمه این کتاب ابتدا سابقه ای به دست می دهد از آشنایی اش با سیمین بهبهانی و اشعار او و سپس، برخی از اشعار خاطره انگیزی را نقل می کند که از او بر سر زبان ها جاری است. برای مثال درباره «گردن آویز» از سروده های شناخته شده سیمین بهبهانی درباره اعدامیان تابستان ۶۷ می نویسد: «این شعر حال و هوای غریبی دارد و هر بار که به یادم آمده بی مناسبت نبوده است. [...] حال و حکایت روزگاری است که ما در آن سال ها از سر گذرانده ایم:

آشفته حال و سودایی، اندوهگین و افسرده

چادر به سر نپوشیده، رخ با حجاب نسپرده

پروای گیر و بندش نه، وز گزمگان گزندش نه

فکر «بپوش و پنهان کن» خاطر از او نیازرده

چشمش دو دانۀ انگور از خوشه ها جدا مانده

دست زمانه صد خُم خون از این دو دانه افشرده

دیوانه، پاک دیوانه، با خلق  و خویش بیگانه

گیرم برد جهان را آب، او خوابش از جهان برده

بی اختیار و بی مقصد، با باد رفته این خاشاک

خاموش و مات و سرگردان، بی گور مانده این مرده»

پیش از انقلاب از سیمین بهبهانی مجموعه های «جای پا»، «مرمر» و «چلچراغ» در حال و هوای عاشقانه منتشر شد. پس از انقلاب اما او غزل هایی در وزن های بی سابقه با موضوعات اجتماعی سرود: «خطی ز سرعت و آتش»، «دشت ارژن»، «کاغذین جامه» و همچنین «کولی و عشق» تنها نمونه ای از مجموعه غزلیات این شاعر سرشناس پس از انقلاب است.

سیمین بهبهانی در گفت و گو با صدرالدین الهی درباره ابداع وزن های تازه در قالب غزل گفته است: من برای وزن هایم کاری نمی کنم جز آنکه آن را با محتوا متولد می کنم مثل آدمی که خصایلش باید با وضع جسمی اش همخوان باشد. (ایران شناسی، بهار ۷۶)

سیمین بهبهانی از مدافعان آزادی بیان و عضو هیأت دبیران کانون نویسندگان ایران در دوره نخست فعالیتش پس از انقلاب بهمن ۵۷ بود.

او تاکنون دو بار نامزد نوبل ادبی شده و در شهریور ماه ۹۲ نیز جایزه «یانوش پانونیوش» از سوی انجمن قلم مجارستان به او اهداء شد.