آندرانیک آساطوریان، از آهنگسازان پیشکسوت موسیقی
پاپ ایران، روز یکشنبه سوم اسفند ۱۳۹۳ در سن ۷۳ سالگی در لس آنجلس درگذشت، شهری که
بیش از سی و پنج سال در آن زندگی می‌کرد.
این هنرمند چند سال با بیماری سرطان مبارزه می
کرد. زندگی و فعالیت آندرانیک (آندو) در آمریکا مانند بسیاری از هنرمندان ایرانی هم
نسل‌اش بدون برنامه ریزی پیشین صورت گرفت. او در سال ۱۳۵۶ برای تحصیل موسیقی فیلم راهی
این کشور شده بود که رویدادهای ایران در پی انقلاب، او را برای همیشه در ایالات متحده
ماندگار کرد. او سازنده موسیقی و تنظیم کننده بسیاری از ترانه‌های مشهور موسیقی پاپ
ایرانی است؛ «نفس» با شعری از شهیار قنبری و صدای گوگوش، «منو ببخش» با شعری از ایرج
جنتی عطلایی و خوانندگی ابی و «سوگند» با شعری از لیلا کسری (هدیه) و صدای هایده از
جمله این ترانه هاست.
موسیقی پاپ ایرانی در دهه‌های پایانی پیش از انقلاب
در دو جریان اصلی در حرکت بود. نخست، ترانه‌هایی که موسیقی آنها بیشتر توسط استادان
موسیقی مانند علی تجویدی، همایون خرم و پرویز
یاحقی ساخته می‌شد و با صدای خوانندگانی چون مرضیه، دلکش و پوران از رادیو به گوش مردم
می‌رسید. ترانه‌هایی که موسیقی آنها بیشتر با همراهی ارکسترهای تک صدایی یا با هارمونی
ابتدایی ارائه می‌شدند؛ به استثنای دوره‌ای که مرتضی حنانه کوشید با پشتوانه تحصیلات
کلاسیک خود و با یاری ارکستر فارابی تنظیم پیشرفته‌‌ای از آثار ارائه دهد. سبک خوانندگانی
که برای نمونه به آنها ارائه شد، در نسل بعد به شکل عمده از سوی گلپایگانی، حمیرا،
مهستی، هایده و... پی گرفته شد.
آندرانیک آساطوریان
به موازات این آثار که محبوبیت فراوانی نیز در
بین مردم داشتند، در دهه ۱۳۳۰ فرم دیگری از موسیقی پاپ ایرانی نیز شکل گرفت که بسیار
تحت تاثیر فضای موسیقی پاپ غربی بود و سازهای ایرانی هم در ارکسترهای آن به کار برده
نمی‌شدند. در بسیاری از این ترانه‌ها که مجری اصلی آنها ویگن بود، فضای موسیقی دیگر
لزوماَ ایرانی یا خاورمیانه‌ای نیست؛ اگر شعر پارسی را از ترانه برداریم به راحتی می‌توان
یک شعر مثلا انگلیسی یا فرانسوی روی آن گذاشت و کسی هم متوجه نمی‌شود که کار در ایران
ساخته شده است.
این سبک در دهه ۱۳۵۰ به پشتوانه موج تازه‌ای از
آهنگسازان و ترانه‌سرایان جوان دگرگون شد. واروژان از جمله آهنگسازان و تنظیم کنندگان
پیشکسوت در این دوره بود و سپس آندرانیک، منوچهر چشم‌آذر، بابک افشار، حسن شماعی‌زاده،
ناصر چشم آذر و ... به فعالیت‌های گسترده‌ای مشغول شدند. محبوبیت این آثار تا جایی
پیش رفته بود که حتا شماری از استادان موسیقی ایرانی مانند محمد حیدری که در زمینه
آفرینش موسیقی ترانه‌ها هم بسیار فعال بودند، بخشی از کارهای خود را به هنرمندان این
سبک می‌سپردند. در این فضا آندرانیک فعالیت خود را با تنظیم ترانه «نمیاد» با آهنگ
حسن شماعی‌زاده و صدای گوگوش آغاز کرد.
فرید زولاند از چهره‌های سرشناس موسیقی پاپ ایرانی
که بیش از سه دهه همکاری نزدیکی با آندرانیک داشت می‌گوید: «فضای تنظیم‌های آندرانیک
بسیار مدرن بود. ضمن اینکه فرد باسوادی بود با موسیقی روز دنیا هم در تماس بود. در
همان سال های نخستین، تنظیم‌هایی داشت که به نام "شش و هشت شیکاگویی" معروف
شده بودند. سازهای بادی را در سبک شیکاگویی به کار می‌برد ولی ریتم ترانه‌ها شش و هشت
ایرانی بودند. این کار در آن زمان یک نوآوری در کار ترانه بود. همچنین بعدها شیوه کاربرد
سازهای زهی توسط او در تنظیم ترانه "شقایق" (با صدای داریوش) بسیار مورد
تقلید قرار گرفت.»
زولاند می‌افزاید: «آندرانیک در زمینه تنظیم کارها
بسیار مستقل بود و در کار با خوانندگان بسیار تقلا می‌کرد تا یک نتیجه حرفه‌ای از کار
به دست آید. شناخت اصلی او در ابتدا از موسیقی غرب بود ولی کم کم به موسیقی ایرانی
هم نزدیک شد و نتیجه آنرا برای نمونه در همکاری‌هایش با هایده، ستار و معین می‌توانیم
بشنویم».
حدود یک سال پیش از انقلاب، آندرانیک برای تحصیل
در رشته موسیقی فیلم راهی آمریکا شد. سفر تحصیلی آندرانیک اما با پیروزی انقلاب به
سفری بی بازگشت بدل شد. «همخونه» از نخستین کارهای آندو در غربت بود که اردلان سرفراز
شعر آنرا سروده بود و ویگن و هایده به صورت دوصدایی آنرا خواندند. ویدئوی این ترانه
در استودیوی تلویزیون جام جم در لس آنجلس با تصویر نقشه ایران ضبط شد که صحنه‌های انقلاب
و جنگ ایران و عراق در آن نمایش داده می‌شد.
آندرانیک اثری را نیز خودش به عنوان آهنگساز، تنظیم
کننده و خواننده اجرا کرد؛ ترانه‌ای به نام «مادرم» که همایون هوشیارنژاد شعر آنرا
سرود و رافی خاچاطوریان ویدئویی از آن تهیه کرد. «مادرم» یکی از غمگین‌ترین آثار اوست.
روحش شاد و یادش گرامی...
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر