بزرگ علوی از زبان محمدعلی سپانلو: علوی، روایت گر داستان های زندان

سیزدهم بهمن سالروز تولد بزرگ علوی، خالق داستان های «گیله مرد»، «چشم هایش» و... بود.

به گزارش ایلنا، علوی به همراه با محمدعلی جمالزاده و صادق هدایت، پیشگامانی از ادبیات داستانی معاصر ما هستند که در غرب تحصیل کرده اند. محمدعلی سپانلو (نویسنده و شاعر) هم در این رابطه به خبرنگار ایلنا گفت: بزرگ علوی بعداز محمدعلی جمال زاده که لولای داستان نویسی سنتی و نوین ایران است و درکنار صادق هدایت و صادق چوبک پدر داستان نویسی کشور به حساب می آید و جالب اینجاست که از همان سال 1312 که کتاب اولش را منتشر کرد، چشم انداز یک نویسنده ی خلاق و آشنا به کلمات را نوید داد. این روند و رعایت استانداردهای داستانی در کارهای بعدی او حفظ و حتی بهتر شد.

بزرگ علوی

یکی از بزرگترین کارهایی که علوی در زمینه ی ادبیات ایرانی انجام داده است، شاید فتح باب نوعی از ادبیات است که به ادبیات پایداری و زندان مشهور شد، علوی که به دلیل نوع فعالیت های اجتماعی و سیاسی اش خودش زندان را تجربه کرده بود بیشتر داستان هایش یا در پشت میله ها اتفاق می افتد و یا به نوعی قهرمان داستان اسیر بند و زندان است.

سپانلو هم با تاکید بر سبک روایی پلیسی داستان های بزرگ علوی بیان کرد: در اغلب داستان های علوی طرح یک رمان پلیسی - معمایی به چشم  می خورد که ماجراهایی در گذشته اتفاق افتاده و پیرنگ داستان حول محور حل این گره شکل می گیرد. به عنوان مثال در اثر داستانی «چشم هایش» ماجرا از گم شدن یک تابلو ی نقاشی شروع می شود و بعد پیگیری می شود که اساسا این چشم هایی که بر تابلو نقش بسته اند چه راز و رمزی داشته اند یا دارند. در دیگر داستان های علوی همچون «گیله مرد» یا «53 نفر» زندان و اسارات نمود روشن و پررنگی دارند.

وی افزود: از دیگر نکات زندگی بزرگ علوی آشنایی و دوستی او با صادق هدایت است. علوی از دوستان نزدیک هدایت و یکی از اعضای گروه معروف به «ربعه» بود، به همین دلیل عده ای در داستان های او یک لحن هدایتی را حاکم می بینند. داستان های مجموعه «چمدان» ازجمله آثار اوست که در شخصیت پردازی و کشمکش اتفاقات تقلیدی از داستان های هدایت دانسته می شود.

سپانلو اما نظر دیگری دارد و درباره ی تاثیرپذیری علوی از هدایت گفت: اساسا ارزش داستان های علوی در این است که هیچکدام تحث تاثیر نویسنده ی دیگری نبوده است. درست است که هدایت، علوی و چوبک به نوعی از پایه گذاران ادبیات داستانی نوین ایران هستند و حتی به نوعی رفیق و همراه هم بوده اند اما آثارشان سه سبک کاملا جداگانه را طرح ریزی می کند. تقلیدهایی از کارهای هرکدام این سه نفر صورت گرفته اما به دلیل فقدان خلاقیتی که خاص آن ها بوده ارزش جندانی پیدا نکرده است.

خود بزرگ علوی هم تاثیر پذیری صرف از هدایت را تکذیب کرده و گفته که تنها از نوع نگارش هدایت خوشم می آمده، ولی هیچگاه از آن تقلید نکرده است. به گفته ی علوی او به هدایت احترام می گذاشته، ولی کاملاً دنباله رویش نبوده است.

در کنار این ویژگی ها آشنایی وسیع علوی با ادبیات دیگر ملل و اگاهی و تسلط او بر چند زبان اروپایی و به خصوص آلمانی، به وی امکان داد که ترجمه های خوبی از ادبیات ملل به زبان فارسی منتشر کند. «باغ آلبالو» از چخوف، «دوازده ماه» از پریستلی از زبان انگلیسی و «دوشیزه اورلئان» اثر شیللر و «حماسه ملی ایران» اثر تئودور نولدکه به زبان آلمانی از آن جمله اند.