15 آذر سال 1375 جامعه هنری ایران به سوگ هنرمندی
نشست که نامش علی حاتمی است؛ همان هنرمندی که او را «سعدی سینما» نامیده اند و او را
با فردوسی و «کوروساوا» مقایسه کرده اند.
به گزارش ایسنا، علی حاتمی ۲۳ مرداد ۱۳۲۳ در جایی
از تهران شبیه همان جایی که «رضا خوشنویس» در «هزاردستان» به «مفتش» آدرس می دهد، متولد
شد؛ خیابان شاهپور، خیابان مختاری، کوچهٔ اردیبهشت.
علی حاتمی
حاتمی خود درباره دوره کودکی اش گفته است: مادرم
خانه دار بود و پدرم در چاپخانه کار می کرد.
آن وقت ها مدارس که تعطیل می شد، بچه ها سر کار پدرهایشان می رفتند. آنجا با حروف آشنا
شدم و از آنجا کلام برایم اهمیت پیدا کرد. در کنار آن چاپخانه کلیسایی هم بود... در
چاپخانه حروف مرا تحت تأثیر قرار دادند، در کلیسا نقاشی ها. من تار هم کار می کردم
و این زمینه ای شد برای آشنایی من با موسیقی.
در خانه عموی بزرگم، یک پروژکتور دیدم، یک پروژکتور
8 میلی متری رسماً اولین بار در آنجا فیلم دیدم. بیشتر کارتون بود و چیزهایی در زمینه
های ورزشی. به سینمای محل می رفتم. مثل تمام بچه های دیگر. چهار، پنج بار بعضی فیلم
ها را می دیدم این طوری بود که برخلاف همه هم نسلی هایم جادوی سینما را با خود سینما
کشف کردم.
حاتمی که دانش آموخته دانشکده هنرهای دراماتیک
بود، درباره دوره حضورش در این دانشکده گفته است: سال 1341 اعلامیه ای دیدم که در شاه
آباد اداره ای درست می شد به نام اداره هنرهای دراماتیک، همانجا که دکتر مهدی فروغ
برایش خیلی زحمت کشید. من مدتی بعد وارد این مرکز شدم. خیلی ها آنجا بودند از جمله
مرحوم پرویز فنی زاده، علی نصیریان و... استادان بسیار خوبی هم بودند که دکتر فروغ
انتخابشان کرده بود. مثل امیرحسین آریانپور، حمید سمندریان و... موقع ثبت نام از من
پرسیدند که در چه رشته ای می خواهم درس بخوانم، گفتم نمایشنامه نویسی و هنرهای دراماتیک.
حاتمی بعد از ورود به دانشکده هنرهای دراماتیک،
اولین نمایشنامه ریتمیک را نوشت و تئاتر عروسکی هم کار کرد. او کار هنری خود را با
تئاتر در زمینهٔ نویسندگی آغاز کرد و نمایشنامه های «ساتن»، «قصهٔ حریر»، «ماهیگیر»،
«حسن کچل»، «چهل گیس» و شهر «آفتاب و مهتاب» را برای تئاتر نوشت.
او در کلاس های نمایشنامه نویسی اداره هنرهای دراماتیک
واقع (درآب سردار) شرکت کرد. او در سال ۱۳۴۴ نمایش دیب (دیو) را که از اولین نوشته
های خود بود در تالار دانشکده و با کودکان موسسه آموزشی فرهنگ آرزو به اجرا در آورد.
حاتمی با ساخت فیلم ریتمیک «حسن کچل» اولین تجربه
سینمایی خود را ثبت کرد و بعدتر فیلم ها و مجموعه هایی چون «طوقی»، «بابا شمل»، «قلندر»،
«خواستگار»، «ستار خان»، «سوته دلان»، «حاجی واشنگتن»، «کمال الملک»، «مادر»، «دلشدگان»
و مجموعه های تلویزیونی «داستان های مولوی»، «سلطان صاحبقران»، «هزاردستان» را در کارنامه
هنری خود ثبت کرد.
آخرین فیلم نیمه تمامش با نام «جهان پهلوان تختی»
که یکی از بزرگ ترین پروژه های سینمایی او بعد از مجموعهٔ «هزاردستان» بود، به علت
مرگ ناشی از بیماری سرطان نافرجام ماند.
حاتمی را با کوروساوا فیلمساز شهیر ژاپن مقایسه
کرده اند. جعفری جوزانی فیلمساز و تهیه کننده سینما معتقد است: همان طور که کوروساوا
از آداب سامورایی و آیین های مذهبی ژاپن الهام می گرفت و نشانه های تازه ای در جهان
امروز پیدا می کرد، علی حاتمی نیز از فرش و آیین هایی مانند شاهنامه خوانی، تعزیه و
آیین پهلوانی، واژه ها و حرکت رقص گونه را
پیوند می داد و از آن اسطوره بیرون می آورد.
از سوی دیگر در کتابی با نام «علی حاتمی در امتداد
فردوسی» با اشاره به شباهت علی حاتمی و فردوسی، آمده است: حاتمی از این جهت که برخی
شخصیت های سینمایی اش را از شخصیت های حقیقی تاریخی برگرفته، به مانند فردوسی رفتار
کرده است. رگ و ریشه تاریخی دارد، اما به سندهای تاریخی الصاق نمی شود. به گونه ای
اگرچه آن شخصیت ها شناسنامه دارند، اما حاتمی روایت گر تاریخ آن ها نیست. او روایت
خودش را از تاریخ دارد که ممکن است با شناسنامه تاریخی افراد هماهنگ باشد. حاتمی هم
بسان فردوسی مورخ نیست. اما آنچه می گوید با آنچه در بستر تاریخ جاری شده، بیگانه نیست.
علی حاتمی 15 آذر سال 75 بر اثر بیماری سرطان درگذشت
و سنگ مزارش با عبارت «آیین چراغ، خاموشی نیست» در قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س)، میزبان
علاقه مندانی است که با آثار او خاطره دارند.
خانه هنرمندان ایران هر سال همزمان با سالروز درگذشت
این هنرمند مراسمی را به یاد او برگزار می کند و امسال نیز این مراسم ساعت 17 روز پنجشنبه
13 آذر ماه برگزار می شود.
۱ نظر:
رفتی و رفتن تو آتش نهاد بر دل
از كاروان چه ماند جز آتشی به منزل
رهی معیری
ارسال یک نظر