برگی از تاریخ ایران/ بزرگترین فاجعه تاریخ ایران

اینجا نه آفریقاست نه هند! این فرتور قحطی سال 1917 تا 1919؛ «بزرگترین فاجعه تاریخ ایران» ایرانیان با طراحی بریتانیا، 10 میلیون نفر یعنی نزدیک به 50 درصدجمعیت ایران جان خود را از دست دادند.
فقط برای اینکه بریتانیا به اهداف جنگی خود در جنگ جهانی اول دست پیدا کند، ایران را که اعلام بی طرفی کرده بود، قربانی کرد. داناهو افسر انگلستان در آن زمان می نویسد دردستان چروکیده کشته شده ها علف دیده می شد که برای رهایی از گرسنگی خورده بودند. بی سابقه ترین نسل کشی و بی سابقه ترین خسارت!

جنگ جهانی اول «از ماه اوت ۱۹۱۴ تا نوامبر ۱۹۱۸» هم زمان با حکومت احمد شاه قاجار بود و دولت مشروطه ایران ضعیف ترین دوران خود را می گذراند. جنگ جهانی اول در زمانی آغاز شد که ایران از جوانب گوناگون اوضاعی آشفته، نابسامان، بغرنج و متزلزل داشت. بحران فزاینده اقتصادی، وضعیت ناپایدار سیاسی و مداخلات مهارگسیخته قدرت های خارجی، ایران را تا آستانه یک دولت ورشکسته و وابسته پیش برده بود.

با وجود اعلام بی طرفی دولت ایران نیروهای متخاصم از جنوب و شمال وارد ایران شدند. ارتش روسیه تزاری تا دروازه های تهران پیشروی کرد اما از منقرض کردن سلسله قاجار منصرف شدند. در جنوب مردم محلی در چند نوبت با متجاوزان انگلیسی درگیر شدند که از مهم ترین نبردهای جنگ جهانی اول در ایران می توان به مقاومت دلیران تنگستان، دشتستان و دشتی در استان بوشهر و ناصر دیوان کازرونی در فارس و نبرد در خوزستان اشاره کرد.

مجد در کتاب قحطی بزرگ و نسل کشی در ایران ۱۹۱۷–۱۹۱۹ بر مبنای مدارک موجود در مرکز اسناد ملی ایالات متحده آمریکا نارا به این نتیجه رسیده است که قحطی بزرگ در ایران در سده بیستم میلادی، در زمان جنگ جهانی اول رخ داده است. مجد برآورد کرده است که در طول سال های ۱۹۱۷–۱۹۱۹ بین هشت تا ده میلیون نفر از جمعیت بیست میلیونی ایران یعنی ۴۰ درصد در اثر قحطی یا بیماری های ناشی از سوء تغذیه از بین رفتند. مجد دولت بریتانیا را عامل و مسبب این نسل کشی مهیب می داند و عنوان می دارد که استعمار بریتانیا از سیاست نسل کشی و کشتار جمعی به عنوان ابزاری برای سلطه بر ایران بهره برد. او اظهار می دارد که در آن زمان بخش مهمی از محصولات کشاورزی ایران صرف تأمین سیورسات ارتش بریتانیا می شد که در نتیجه به کاهش شدید مواد غذایی در داخل ایران انجامید. عجیب تر این که ارتش بریتانیا مانع از واردات مواد غذایی از بین  نهرین و هند و حتی از آمریکا به ایران شد. بر اثر چنین فاجعه عظیمی بود که جامعه ایرانی به شدت فرو پاشید. مجد چنین نتیجه می گیرد: هیچ تردیدی نیست که انگلیسی ها از قحطی و نسل کشی به عنوان وسیله ای برای سلطه بر ایران استفاده می کردند.

قحطی در همدان در دوران جنگ جهانی اول به قحطی شدیدی که در سال های حدود ۱۲۹۶ شمسی، ۱۹۱۸ میلادی، ۱۳۳۴ قمری در اواخر دوران قاجار در اثر خشکسالی و حضور قوای مختلف بیگانه روس، انگلیس، عثمانی و آلمانی در همدان رخ داد، اشاره دارد.