امروز 11 اسفندماه، تولد مرتضی حنانه است؛ مردی
که گفته می شود، نخستین کسی بوده که در ایران به ساخت موسیقی فیلم اقدام کرده است.
به گزارش ایسنا، مرتضی حنانه، فرزند مهندس محمد
حنانه، موسس دبیرستان ایرانشهر، پس از پایان دوره ابتدایی دبستان در هنرستان موسیقی
به تحصیل مشغول شد. در آن زمان، هنرستان موسیقی 10 نفر از موسیقیدانان را از چکسلواکی
برای آموزش به هنر آموزان هنرستان استخدام کرده بود که مرتضی حنانه آموختن هورن را
زیر نظر رودولف اوربانتس آغاز کرد. وی بعدها به عنوان نوازنده هورن اول ارکستر سمفونیک
تهران شناخته شد.
با شروع جنگ جهانی دوم و کشیده شدن آتش آن به ایران،
هنرستان موسیقی تعطیل شد اما حنانه با کمک علاقه مندان دیگر نظیر غلامحسین غریب و حسن
شیروانی و فریدون فرزانه کنسرت هایی به طور آزاد در تالارهای انجمن های فرهنگی و هنری
برپا کرد و پس از چندی با پیوستن پرویز محمود به این جمع پایه ارکستر سمفونیک تهران
گذاشته شد.
در سال ۱۳۳۲ که جشن هزاره بوعلی سینا برگزار شد،
حنانه توانست آثار خود را در حضور شرق شناسانی که برای شرکت در جشن دعوت شده بودند
با هم سرایی و ارکستر سمفونیک اجرا کند و این اجرا چنان مورد توجه حضار قرار گرفت که
آقای چرولی سفیر وقت ایتالیا، بورس هنری آن کشور را در اختیار وی قرار داد و حنانه
برای تکمیل تحصیلات و مطالعات خود در رشته های مختلف هنری، به خصوص موسیقی به آن کشور
عزیمت کرد.
مرتضی حنانه در مرکز عالی موسیقی واتیکان به تحصیل
پرداخت و در خصوص موسیقی مذهبی مقدس ایتالیا پژوهش کرد.در همین زمان موسیقی متن فیلم
عروس دجله ساخته نصرت الله محتشم را ساخت.
در زمان تحصیل در رم به همراه حسین سرشار و پروین
زرین پور به کار دوبله فیلم های ایتالیایی به زبان فارسی پرداخت. پس از بازگشت از ایتالیا
در سال ۱۳۴۲، علاوه بر تدریس سازبندی (ارکستراسیون) و اداره کلاس هورن در هنرستان عالی
موسیقی، به عضویت شورای عالی موسیقی رادیو ایران در آمد و در همین زمان بود که ارکستر
سمفونیک رادیو ایران را به نام ارکستر فارابی پایه گذاری کرد.
این ارکستر توانست آثار آهنگسازان ایران را مانند
خود مرتضی حنانه، صدیقه شه نیا، فریدون ناصری، فریدون فرزانه، مصطفی کسروی و سیروس
شهردار را اجرا و ضبط کند. در سال های 1348 و 1349 وی سرپرستی و اجرای سلسله برنامه
های آموزشی موسیقی ایرانی در تلویزیون را تحت عنوان «شناسایی موسیقی اصیل ایرانی» به
همراه فرهنگ شریف، مرتضی نی داوود و حسین قوامی به عهده گرفت.
حنانه در سال ۱۹۶۵ از طرف رادیوی ایران و بنا به
دعوت یونسکو، به «تریبون انترناسیونال آهنگسازان رادیو و تلویزیون» اعزام شد و در آنجا
قطعاتی از «اوراتوریو» اثر خود را اجرا کرد که از رادیوی ایرلند و سوییس پخش شد. پس
از افتتاح تلویزیون ایران، حنانه در سمت مشاور سرپرستی اقدام به تاسیس کلاس هایی برای
تعلیم فنی خوانندگان کرد و ارکستر سازهای ایرانی را تشکیل داد.
وی در جشنواره شیراز قطعه «کاکوتی» را با ارکستر
مجلسی تلویزیون اجرا کرد که موفق به دریافت جایزه «گراند مانسیون اسپسیال» گشت. در
جشنواره دوم نیز، قطعه «کاپریس برای پیانو و ارکستر» او به رهبری فرهاد مشکوة اجرا
شد و سال ۱۳۵۰ موفق به اخذ جایزه بهترین آهنگساز برای فیلم «فرار از تله» به کارگردانی
جلال مقدم می شود.
اثر «کاپریس برای پیانو و ارکستر» مهمترین اثر
مرتضی حنانه است که در طول سی سال و بر مبنای آخرین دست آوردهای او روی موسیقی چندصدایی
ایران نوشته شده است. این اثر با ارکستر سمفونیک تهران و رهبری فریدون ناصری در سال
۱۳۶۹ و ارکستر مجلسی تلویزیون ملی ایران در سال ۱۳۴۷، اجرا اما ضبط نشد.
در نهایت به دلیل اینکه اجراهای این اثر هیچ وقت
مورد تایید او قرار نگرفت (به نقل از خودش، درد بزرگ تکنیک اجرایی مانع آن بود) آن
را «کاپریس لعنتی» نام نهاد.
مرتضی حنانه ۲۴ مهر ۱۳۶۸، پس از گذراندن بیماری
سرطان، چشم از جهان فرو بست. او همیشه آرزو داشت در کنار حکیم بزرگ ایران زمین ابن
سینا و در همدان به خاک سپرده شود که این خواسته او امکان پذیر نشد و وی در جوار امامزاده
طاهر در کرج به خاک سپرده شد.
۱ نظر:
هرچه میخواهید درتعریف از استادحنانه قلمفرسائی کنید ولی فراموش نکنید که او ضعفهای اخلاقی داشت وبه هنرمندانی که نمی پسندید بد دهنی میکرد وباطنز قوی اش آنها را دست می انداخت. چگونه ممکن است به استاد بزرگی مثل نورعلیخان برومند بدلیل نابینائیش گفت کورعلیخان!
ارسال یک نظر